Psychologia humanistyczna to nurt, który wyszedł naprzeciw tradycyjnym podejściom psychologicznym, kierując swoje zainteresowanie ku pełni potencjału ludzkiego doświadczenia. Jej korzenie pokrywają się z falą emancypacyjnych zmian społecznych na świecie w połowie XX wieku. W tym artykule postaramy się przybliżyć jej istotę, podstawowe założenia, metody terapeutyczne oraz wpływ na współczesne podejście do terapii psychopoznawczej.
Zobacz także: Psychologia nastolatków – jak ich zrozumieć?
Definicja psychologii humanistycznej
Psychologia humanistyczna, często nazywana „trzecią falą” w psychologii po psychoanalizie i behawioryzmie, narodziła się w latach ’50 XX wieku. Przyjęła ona za punkt swojego zaciekawienia pełnię doświadczenia człowieka. Szczególnym punktem jej zainteresowania jest dążenie jednostki do samorealizacji, inaczej rozumianej jako pełne wykorzystanie własnego potencjału. Zgodnie z tym podejściem, centralnym celem terapii jest rozwinięcie zdolności klienta do konstruktywnych zmian, co umożliwia mu samodeterminację i poprawę jakości życia.
Podstawowe założenia psychologii humanistycznej
Psychologia humanistyczna, wznosząc się poza tradycyjne podejście psychoanalityczne i behawiorystyczne, stawia na pierwszym miejscu doświadczenie i percepcję jednostki. Odrzuciwszy redukcjonistyczne podejścia, zwróciła uwagę na globalne doświadczenie człowieka, którego rodzimym kontekstem jest jego kultura, historia i relacje z innymi.
Rola klienta w procesie terapeutycznym
W psychologii humanistycznej terapia jest procesem, w którym pełnię kontroli nad swoim życiem przejmuje klient, a terapeuta jest bardziej towarzyszem i przewodnikiem niż autorytetem. Klient jest istotą autonomiczną, wolną i zdolną do samoświadomości. Kierunek w jakim podąża terapia jest zawsze kierunkiem zaproponowanym przez klienta, którego terapeuta personalizuje, pomocniczo umożliwiając mu badanie i zrozumienie swojego wnętrza.
Akceptacja i empatia terapeuty
Terapia w psychologii humanistycznej opiera się na autentycznej obecności terapeuty, jego akceptacji i skłonności do empatycznego rozumienia doświadczeń klienta. Akceptacja terapeutyczna to bezwarunkowe pozytywne zrozumienie wartości klienta. Pozwala mu na swobodę bycia sobą, jego uczucia, myśli, pragnienia oraz możliwe konflikty, rozterki czy lęki są odpowiednio dostrzegane, doceniane, zrozumiane i akceptowane przez terapeutę.
Metody terapeutyczne wykorzystywane w psychologii humanistycznej
Psychologia humanistyczna stworzyła wiele metod terapeutycznych, które skupiają się na zrozumieniu i poprawie doświadczenia człowieka, a stąd bezpośrednio wpływają na jego dobrobyt psychiczny.
Terapia Gestalt
Terapia Gestalt, stworzona przez Fritza Perlsa, polega na skupieniu się na „tutaj i teraz”. Jej celem jest uświadomienie klientom, jakie procesy psychiczne mają miejsce w chwili obecnej. Dzięki temu mogą oni zrozumieć, jakie wzorce zachowań przyjęli, jakie są ich cienie, jakie potrzeby są przez nie zaspokajane, a które zaniedbane. Proces ten umożliwia rekonfigurację negatywnych wzorców i przyjęcie nowych, zdrowszych dla człowieka.
Terapia skoncentrowana
Terapia skoncentrowana (centrowana na klienta), znana też jako terapia rogeriańska, jest podejściem stworzonym przez Carla Rogersa. Zakłada ona, że klient jest ekspertem od siebie, a terapeuta jest mu jedynie towarzyszem na drodze do samorealizacji. W tej terapii szczególny nacisk kładzie się na autentyczność terapeuty, jego empatię i bezwarunkowe pozytywne nastawienie do klienta.
Wpływ psychologii humanistycznej na współczesne podejście do terapii psychoznawczej
Psychologia humanistyczna oraz metody terapeutyczne, które wyewoluowały z tego nurtu, zrewolucjonizowały myślenie o terapii i doświadczeniu człowieka. Wprowadziły perspektywę, która zamiast skupić się na patologii, chorobie czy zaburzeniach, zwróciła uwagę na potencjał, zdolności, wolność wyboru i zdolność człowieka do samorealizacji. Uznano, że człowiek nie jest jedynie biernym odbiorcą własnego doświadczenia, ale aktywnym kreator, a proces terapii to droga do odkrycia tej mocy, która mieszka w każdym z nas.
